در سری مقالات در  مجله کافه دارو  به اثرات بعضی ویتامین ها در بدن پرداختیم، حال می‌خواهیم در این مقاله به مبحث کلی ویتامین ها بپردازیم. ویتامین چیست و انواع آن؟ اثرات ویتامین ها بر بدن به چه نحوی است؟ کمبود و یا افزایش ویتامین را چگونه تشخیص بدهیم؟ و در نهایت چگونه ویتامین های بدن را تأمین کنیم؟

بیشتر بخوانید: ویتامین ها و مواد معدنی

ویتامین چیست؟

ویتامین ریز مغذی های مورد نیاز بدن است که ارگان های بدن برای حفظ حیات به آنها نیاز دارند. این ریز مغذی ها تماماً از طرف بدن تولید نمی شوند و لازم است از طریق مواد غذایی دریافت بشود. اما نکته قابل توجه در این بین این است که هر ماده غذایی به تأمین ویتامین در بدن منجر نمی‌شود و لازم است از رژیم غذایی سالم متناسب با بدن بهره مند شد.

ویتامین ها انواع مختلف دارند که از جمله آنها می‌توان به ویتامین های آ، ث، د، کا، ای و ویتامین های گروه ب اشاره کرد، که هر کدام از این ویتامین ها از طرق مختلف همچون تابش آفتاب تا بهره گیری از مواد غذایی و میوه و سبزیجات سالم قابل دریافت می‌باشند.

اثرات ویتامین ها بر بدن به چه نحوی است؟

ویتامین ها هر کدام به نحوی در جهت بهبود سلامتی بدن مؤثر هستند. حال می‌خواهیم به طور اجمالی به خواص ویتامین ها بپردازیم:

ویتامین A  

مهم ترین اثر ویتامین آ، تأثیر آن بر سلامت بینایی می‌باشد، این ویتامین با خاصیت آنتی اکسیدانی خود، به تقویت سیستم ایمنی بدن و همچنین حفظ سلامت پوست و مو نیز کمک می‌کند. ویتامین آ در مواد غذایی همچون هویج، تخم مرغ، فلفل دلمه ای قرمز، کاهو، کلم بروکلی، کدو تنبل و .... یافت می‌شود. این ویتامین از ویتامین های محلول در چربی می‌باشد، این بدین معناست که اضافات ویتامین آ در بدن مانده و به راحتی دفع نمی‌شود و ممکن است موجب آسیب به بدن بشود.

ویتامین  D

مهم ترین تأثیر ویتامین د در فرآیند رشد سلولی و فرآیند های متابولیسمی بدن است، بهترین روش تأمین ویتامین دی از طریق نور آفتاب است که به دلیل عدم دریافت کافی نور خورشید، امروزه بسیاری از افراد دچار کمبود این ویتامین مهم در بدنشان هستند.

ویتامین د3 در مواد غذایی همچون ماهی سالمون، جگر گوساله، قارچ، تخم مرغ، شیر و... یافت می‌شود. ویتامین دی نیز همچون ویتامین آ، از ویتامین های محلول در چربی می‌باشد.

بیشتر بخوانید: فواید ویتامین D

ویتامین K

مهم ترین تأثیر ویتامین کا به نقش آن در پیشگیری از خونریزی باید اشاره کرد. این ویتامین در مواد غذایی همچون گوشت مرغ، تخم مرغ، غذاهای دریایی، نخود، عدس، سویا، آجیل و ...یافت می‌شود. ویتامین کا نیز همچون ویتامین آ و د یک ویتامین محلول در چربی است.

ویتامین های گروه B

این دسته از ویتامین ها شامل 8 زیر شاخه: ب1 یا تیامین، ب2 یا ریبوفلاوین، ب3 یا نیاسین، ب5 یا پانتوتنیک اسید، ب6 یا پیریدوکسین، ب7 یا بیوتین، ب9 یا فولیک اسید، ب12 یا کولامین می باشد، که هر کدام ازاین ویتامین ها در مواد غذایی خاصی یافت می‌شود. این دسته از ویتامین از باب تعددشان همواره نقش بسیار مهم و کلیدی در سلامت بدن ایفا می‌کنند. حال به طور جداگانه به نحوه عملکرد این ویتامین ها در بدن می‌پردازیم:

- ویتامین ب1 : بهبود عملکرد عصب ها، ماهیچه و قلب.

- ویتامین ب2: افزایش سطح انرژی و کمک به سوخت و ساز، کمک کننده به سیستم عصبی.

- ویتامین ب3: مؤثر در تقویت سلامت سیستم عصبی و گوارشی، بهبود سلامت پوست و همچنین آزاد سازی انرژی در بدن.

- ویتامین ب5: کاهش خستگی و احساس کسالت، آزاد کردن انرژی نفهته در غذا.

- ویتامین ب6: تولید گلبول های قرمز، سوخت و ساز بدن و همچنین عملکرد آنزیم ها.

- ویتامین ب7: حفظ سلامت پوست، مو و ناخن، تولید انرژی از طریق سوخت و ساز چربی، کربوهیدرات و پروتئین.

- ویتامین ب9: مؤثر در دوران بارداری و تولید گلبول های قرمز.

- ویتامین ب12: تولید انرژی در بدن، بهبود عملکرد سیستم عصبی، سیستم ایمنی و تولید گلبول های قرمز.

 ویتامین های گروه ب ویتامین محلول در آب هستند، بدین معنا که اضافات آن را، بدن دفع می‌کند.

ویتامین C  

مهم ترین تأثیر ویتامین ث، می‌توان به نقش مهمش در عملکرد سیستم ایمنی و افزایش جذب آهن بدن اشاره کرد. این ویتامین در میوه جات، سبزیجات و مرکبات همچون پرتقال، کیوی، فلفل دلمه ای قرمز و سبز و ... یافت می‌شود. ویتامین سی نیز همچون ویتامین های گروه ب، محلول در آب هستند.

ویتامین E

ویتامین ای برای عملکرد بهینه بسیاری از ارگان ها ضروری است. همچنین این ویتامین یک آنتی اکسیدان قوی است که می تواند به بدن برای مقابله با آسیب های سلولی کمک ویژه ای نماید. ویتامین ای از ویتامین محلول در چربی هستند.

بیشتر بخوانید: مروری بر ویتامین E

کمبود و یا افزایش ویتامین را چگونه تشخیص بدهیم؟

بعد از آشنایی با ساختار کلی ویتامین ها، حال این موضوع مطرح می‌شود که ما چگونه می‌توانیم کمبود و یا افزایش ویتامین را در خود تشخیص بدهیم. برای تشخیص این موضوع بهترین راهکار چکاپ های سالیانه می‌باشد که فرد هم از صحت و سلامت بدن خود مطمئن بشود و هم از میزان حضور یا عدم حضور ویتامین ها در بدن خود مطلع شود. در این بین توجه به بدن و آلارم هایش نیز می‌تواند ما را نسبت به کمبود یا افزایش هر کدام از ویتامین ها هوشیار کند، که در اینجا به چند نمونه از این علائم اشاره خواهیم کرد.

بیشتر بخوانید: خواص مکمل منیزیم بر سلامتی

کمبود یا افزایش ویتامین A  

از شایع ترین نمود کمبود  ویتامین آ می‌توان به ضعف سلامت بینایی اشاره کرد که ممکن است در صورت تشدید در بعضی افراد منجر به بیماری زروفتالمی شود.

دریافت بیش از میزان لازم ویتامین آ نیز می تواند باعث سرگیجه، حالت تهوع و یا حتی کما و مرگ بشود.

کمبود یا افزایش ویتامین D3

از شایع ترین نمود کمبود  ویتامین دی می‌توان به خستگی، درد استخوان، گرفتگی عضلات، تغییرات خلقی و افسردگی اشاره کرد.

دریافت بیش از میزان لازم ویتامین د3 می تواند به تهوع، گیجی، ضعف عضلانی، کم آبی بدن، تشنگی زیاد، سنگ کلیه و حتی مسمویت بشود.

کمبود یا افزایش ویتامین k

از شایع ترین نمود کمبود ویتامین کا می‌توان به کاهش استحکام استخوان ها و افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان اشاره کرد.

تا کنون اعلام خاصی مبنی بر بروز مشکل بر اثر ازدیاد این ویتامین گزارش نشده است.

کمبود یا افزایش ویتامین های گروه B

از شایع ترین نمود کمبود ویتامین ب 1 یا تیامین می‌توان به کاهش وزن و بی اشتهایی، گیجی و ضعف عضلانی و در صورت تشدید به سوزن سوزن شدن و بی حسی دست و پا، تحلیل عضلات و در نهایت بیماری بری بری اشاره کرد.

از بابت دفع اضافات ویتامین  ب1 از طریق ادرار، عارضه ای در بدن بوجود نمی‌آورد و تا کنون اعلام خاصی مبنی بر بروز مشکل بر اثر ازدیاد ویتامین ب1 گزارش نشده است.

از شایع ترین نمود کمبود ویتامین ب2 یا ریبوفلاوین می‌توان به ابتلا به بعضی بیماری های یا اختلالات هورمونی همچون کم کاری تیروئید اشاره کرد.

تا کنون اعلام خاصی مبنی بر بروز مشکل بر اثر ازدیاد ویتامین ب2  گزارش نشده است اما بنا به توصیه متخصصان بهتر است حد مجاز دریافت ریبوفلاوین را همواره مدنظر قرار داد.

از شایع ترین نمود کمبود ویتامین ب3 یا نیاسین می‌توان به به افسردگی، رفتار پرخاشگرانه، خستگی مفرط و در صورت تشدید بیماری پلاگر اشاره کرد.

دریافت بیش از میزان لازم ویتامین ب3 ممکن است به مسمومیت منجر بشود.

از شایع ترین نمود کمبود ویتامین ب 5 یا اسیدپانتوتنیک می‌توان به بی حسی و سوزش دست و پا، سر درد، خستگی مفرط، مشکلات خواب، درد معده، تحریک پذیری، اسهال و استفراغ اشاره کرد.

دریافت بیش از میزان لازم ویتامین ب5 می‌تواند به ناراحتی معده و اسهال منجر شود.

از شایع ترین نمود کمبود ویتامین ب 6 یا پیریدوکسین می‌توان به کم خونی، التهاب پوست، گیجی، ضعف عملکرد ایمنی اشاره کرد.

دریافت بیش از میزان لازم این ویتامین می‌تواند به آسیب شدید عصبی، از کنترل خارج شدن حرکات بدن، لکه های پوستی دردناک و بد شکل منجر شود.

از شایع ترین نمود کمبود ویتامین ب7 یا بیوتین می‌توان به ریزش مو، مشکلات چشمی، نازک شدن مو، شکنندگی ناخن، علائم افسردگی، بی حالی و افزایش اسید در ادرار اشاره کرد.

تا کنون اعلام خاصی مبنی بر بروز مشکل بر اثر ازدیاد ویتامین ب7 گزارش نشده است.

از شایع ترین نمود کمبود ویتامین ب 9 یا فولیک اسید در زنان باردار می‌توان به تولد نوزاد با وزن کم و یا نارس اشاره کرد و در نوجوانان باعث ایجاد کم خونی بشود.

دریافت بیش از میزان لازم ویتامین ب9 می‌تواند به مشکلات معده، مشکلات خواب، تشنج، گیجی، تشنج و حالت تهوع منجر شود.

از شایع ترین نمود کمبود ویتامین ب 12 یا کولامین می توان به رنگ پریدگی، تپش قلب، کاهش اشتها، ناباروری، اختلال تعادل، افسردگی، گیجی، زوال عقل، زخم دهان یا زبان،آسیب سیستم عصبی اشاره کرد.

تا کنون اعلام خاصی مبنی بر بروز مشکل بر اثر ازدیاد ویتامین ب12 گزارش نشده است.

کمبود یا افزایش ویتامین E

از شایع ترین نمود کمبود ویتامین ای می‌توان به آسیب عصبی و عضلانی، ایجاد بی حسی در پا و بازو، عدم کنترل حرکت بدن، ضعف عضلانی،  مشکلات بینایی و همچنین ضعف سیستم ایمنی اشاره کرد.

دریافت بیش از میزان لازم ویتامین ای می‌تواند باعث ایجاد عوارضی مانند: حالت تهوع، اسهال، گرفتگی های شکمی، خستگی، سردرد، تاری دید و حتی خون ریزی داخلی شود.

چگونه ویتامین های بدن را تأمین کنیم؟

منبع اصلی تأمین ویتامین ها از طریق مواد غذایی و میوه و سبزیجات است، اما متأسفانه بر حسب تغییر شکل زندگی عموم افراد و عدم دریافت غذاهای ناسالم، فست فود و عدم تنظیم زمانی مناسب، با پدیده کمبود انواع ویتامین ها در بدن مواجه هستیم، که در این مواقع لازم است علاوه بر رعایت برنامه غذایی سالم، از مکمل های غذایی نیز بهره مند شد. در این بین میزان دوز لازم و همچنین زمان دریافت و استفاده از ویتامین نیز امر مهم و قابل توجهی است که در مقاله بعد به تفصیل به آن اشاره خواهیم کرد.

مورد مهم خرید از برندهای معتبر و داروخانه معتبر است، با توجه به شلوغی افراد و عدم زمان لازم جهت مراجعه حضوری می‌توان از طریق سایت آنلاین داروخانه کافه دارو، بخش ویتامین و مواد معدنی مکمل مورد نیاز خود را جستجو و با اطمینان خاطر و با تکیه بر پشتیبانی کافه دارو ، جهت خرید مکمل غذایی مدنظر اقدام نمایید.

                 تو جان اهل نیازی به چاربالش ناز          تنت به ناز طبیبان نیاز مباد