علاوه بر مشکلات مربوط به سلامت که اضافه وزن برای فرد ایجاد می کند به دلیل تغییر ظاهر و بد شکل شدن بدن می تواند باعث مشکلات ذهنی روانی مانند کاهش اعتماد به نفس، افزایش استرس و اضطراب دائمی در فرد گردد و باعث گوشه گیری و انزوای فرد شود.

برای کاهش وزن و رسیدن به وزن مطلوب راهکار گوناگونی وجود دارد، که در همه آن ها تغذیه و فعالیت بدنی دو رکن اساسی آن هستند. برای اینکه یک فرد بتواند وزن خود را کاهش دهد باید تعادل کالری بدن خود را منفی نماید به این معنی که باید انرژی دریافتی وی از انرژی مصرفی وی کمتر باشد. وقتی بدن در چنین حالتی قرار گیرد، به طور خودکار برای جبران کمبود انرژی شروع به استفاده از چربی های ذخیره خود می نماید و این امر در دراز مدت باعث کاهش وزن در فرد می شود.

همانطور که گفتیم در این میان نقش تغذیه به دلیل اهمیت آن در کاهش میزان انرژی دریافتی، بسیار با اهمیت است. مکمل های غذایی نیز وجود دارند که از آن های به عنوان مکمل های کاهش وزن یاد می شود.
 این مکمل با عملکرد های گوناگون خود می تواند پروسه کاهش وزن در افراد را سرعت بخشیده و کمک نمایند تا فرد با سرعت بالاتری به کاهش وزن خود ادامه دهد.  در این مقاله می خواهیم به بررسی اجمالی برخی از این مکمل ها بپردازیم:

انواع مکمل های کاهش وزن:

به صورت کلی مکمل های کاهش وزن به سه دسته اصلی تقسیم بندی می شود:

• مکمل های کاهش وزن، کاهنده اشتها
• مکمل های کاهش وزن با توانایی افزایش میزان استفاده از چربی به عنوان سوخت
• مکمل های کاهش وزنی که باعث کاهش میزان جذب چربی ها در بدن می شوند.

گارسیا کامبوجیا

گارسیا کامبوجیا یک میوه سبز کوچک و شبیه به کدو تنبل است. در پوست این میوه ماده ای به نام هیدروکسی سیتریک اسید وجود دارد که به آن در کمک به کاهش وزن کمک می کند . 

نحوه عملکرد:

مطالعات نشان داده اند این ماده باعث جلوگیری از فعالیت های آنزیم های تولید کننده چربی شده شده و همچنین افزایش میزان ترشح هورمن سراتونین که باعث ایجاد حس سیری در بدن ما می شود، می گردد.

اثر بخشی :

اثر بخشی این ماده به خوبی در تحقیقات ثابت نشده است، اما یک مطاله مروری نشان داد استفاده از این ماده می تواند باعث کاهش یک کیلوگرمی وزن در طول یک دوره مصرف گردد.

عوارض:

عوارض خاصی برای این مکمل کاهش وزن گزارش نشده است و تنها برخی استفاده کننده ها کمی مشکلات گوارشی را گزارش کرده اند.

هیدروکسی کات

یکی از پر فروش ترین مکمل های کاهش وزن است که در دهه اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. انواع مختلفی از آن وجود دارد که به صورت عمومی به عنوان هیدروکسی کات از آن یاد برده می شود.

نحوه ی عملکرد :

این ماده از چندین ماده دیگر مانند کافئین و برخی عصاره های گیاهی تشکیل شده است و ادعا می شود این ماده می توانند باعث کاهش وزن شود.

اثر بخشی :

یک مطالعه نشان داد مصرف سه ماهه این ماده باعث کاهش ۹.۵ کیلوگرمی وزن در آزمودنی ها شد.

عوارض: 

بی خوابی، اضطراب، تحریک پذیری و مشکلات گوارش از عوارضی هستند که برای این مکمل لاغری برشمرده می شود.  

کافئین

کافئین به عنوان معروف ترین داوری موثر بر عملکرد سیستم عصبی و یکی از معروف ترین مکمل های کاهش وزن در دنیا شناخته می شود.

نحوه عملکرد:

مطالعات نشان داده اند کافئین با افزایش ۱۰ درصدی میزان متابولیسم (مصرف انرژی توسط بدن) و همچنین افزایش حدود ۲۰ درصدی چربی سوزی در بدن می شود.

اثر بخشی :

مطالعات نشان داده اند این ماده اثر بخشی خوبی برای کاهش وزن در طولانی مدت دارد.

عوارض :

به دلیل اثرات تحریکی این ماده بر روی سیستم اعصاب مرکزی دارد، مصرف آن به عنوان مکمل کاهش وزن می تواند باعث تحریک پذیری، بی قراری، اضطراب، تهوع، استفراغ و اسهال شود. همچنین مصرف این ماده اعتیاد آور می باشد و می تواند به وابستگی فرد به این ماده منجر شود.

کافئین به طور طبیعی در قهوه، چای و شکلات های تلخ یافت می شود و همچنین به عنوان افزودنی غذایی در بسیاری از مواد غذایی استفاده می شود.  

اورلیستات :

یکی از داروهای معروفی است که به عنوان یک مکمل کاهش وزن برای درمان چاقی مفرط توسط بسیاری از پزشکان و متخصصان تجویز می شود.

نحوه عملکرد :  اثر بخشی اصلی این ماده به دلیل ایجاد مانع برای جذب چربی در سیستم گوارشی است، و مصرف آن باعث می شود چربی های مصرفی شما بدون آنکه توسط بدن مصرف شود از طریق مدفوع دفع شود.

اثر بخشی :

براساس مطالعات مشخص شده است مصرف این ماده می تواند باعث کاهش ۲.۵ الی ۳ کیلوگرمی در هر دوره مصرف شود.

سایر فواید :

استفاده از اورلیستات می تواند باعث کاهش فشار خون، و کاهش ۳۷ درصدی خطر ابتلا به دیابت نوع دوم شود.

عوارض :

این مکمل کاهش وزن با عوارض گوارشی زیادی مانند: نفخ شدید، مدفوع چرب و حرکات غیر ارادی و غیر قابل کنترل روده همراه است. همچنین می توان باعث کمبود ویتامین های حلال در چربی مانند ویتامین A, D,E و K در بدن شود.

گلوکومانان :

گلوکومانان یکی از رایجترین دارو هایی است که به عنوان مکمل کاهش وزن در بازار به فروش می رسد. و اخیرا نیز مورد توجه بسیار از افراد قرار گرفته است.

نحوه عملکرد : این مکمل کاهش وزن دارویی فیبری است که با جذب آب به خود در روده به شکل ژلاتین در آمده باعث کاهش اشتها و از این طریق کاهش وزن می شود.

اثر بخشی : مطالعه ای نشان داد استفاده از این ماده به مدت پنج هفته به همراه یک رژیم سالم باعث کاهش ۳.۵ تا ۴.۵ کیلوگرمی در وزن افراد شرکت کنند شد.

عوارض : مانند سایر مکمل های کاهش وزن اثر گذار بر سیستم گوارشی این مکمل نیز باعث مشکلاتی در سیستم گوارشی مانند درد و نفخ معده، اسهال و .. می شود.  

چای سبز:

امروزه بسیاری از مکمل های کاهش وزن از این ماده به عنوان بخشی از اجزای تشکیل دهنده مکمل های خود استفاده می کنند.

نحوه ی عملکرد : گفته می شود استفاده از چای سبز چه به صورت نوشیدنی و چه به صورت مکمل باعث افزایش سرعت استفاده از چربی ها و سوزاندن آن ها  با افزایش فعالیت هورمون نوراپی نفرین می شود.

اثر بخشی :مطالعات نشان داده اند استفاده از این ماده باعث کاهش چربی مخصوصا کاهش چربی در نواحی شکمی می شود. اما کاهش وزن مرتبط با استفاده از این مکمل کاهش وزن خیلی زیاد نبوده و در حد متوسط است.

عوارض : عوارض خاصی برای این مکمل رژیمی گزارش نشده است و تنها در برخی موارد می توان باعث ایجاد اندکی مشکلات گوارشی مانند درد معده و حالت تهوع شود.  

CLA (کنجاگیتت لینولیک اسید) :

شاید بتوان گفت معروف ترین مکمل چربی سوزی و کاهش وزن همین مکمل CLA است. این ماده خود نوعی چربی ترانس است که در بسیاری از محصولات حیوانی مانند پنیر و کره و نیز یافت می شود.

نحوه ی عملکرد : گفته می شود CLA باعث کاهش اشتها، افزایش متابولیسم و تحریک استفاده از چربی ها به عنوان سوخت می شود.

اثر بخشی : در یک مطالعه مشخص شد به طور میانگین استفاده از این مکمل رژیمی باعث کاهش ده کیلوگرمی وزن در بازه ی شش ماهه مصرف آن می شود.

عوارض : این ماده نیز مانند سایر مکمل ها کاهش وزن می تواند باعث مشکلات گوارشی شود همچنین عوارضی مانند کبد چرب و مقاومت انسولینی برای مصرف طولانی مدت آن گزارش شده است.

مراتریم(Meratrim)

مراتریم یکی از مکمل های است که جدیداً وارد دنیای مکمل های رژیمی و مکمل های لاغری شده است.

این ماده ترکیبی از ریشه دو گیاه است که که می تواند باعث استفاده بیشتر از چربی به عنوان سوخت بدن شود.

نحوه ی عملکرد : گفته می شود این مکمل لاغری باعث کاهش توانایی سلول های چربی برای افزایش ذخایر چربی خود می شود. این ماده باعث می شود سلول های چربی نتوانند چربی زیادی را از جریان خون برداشت کنند و همچنین باعث می شود تا چربی بیشتری در بدن به عنوان سوخت مصرف شود.

اثر بخشی : در یک مطالعه گروهی از افراد چاق که در معرض یک رژیم با کلری منفی قرار گرفتند بعد از هشت هفته بعد از هشت هفته حدود ۵ کیلوگرم کاهش وزن را تجربه کردند، همچنین این گروه شاید کاهش قند و کلسترول خون بودند.

عوارض : به دلیل جدید بودن این ماده هنوز عوارض آن در مطالعات گزارش نشده است.

برخی منابع برای مطالعه بیشتر:

gho Onakpoya, Shao Kang Hung, Rachel Perry, Barbara Wider, Edzard Ernst, “The Use of Garcinia Extract (Hydroxycitric Acid) as a Weight loss Supplement: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomised Clinical Trials”, Journal of Obesity, vol. 2011, Article ID 509038, 9 pages, 2011..

A Double Blinded- Randomized Clinical Study with “Weighlevel”, a Combination of Four Medicinal Plants Used in Traditional Greco-Araband Islamic Medicine

Dulloo AG, Geissler CA, Horton T, Collins A, Miller DS. Normal caffeine consumption: influence on thermogenesis and daily energy expenditure in lean and postobese human volunteers. Am J Clin Nutr. 1989 Jan;49(1):44-50.

Britt Burton-Freeman, Dietary Fiber and Energy Regulation, The Journal of Nutrition, Volume 130, Issue 2, February 2000, Pages 272S–۲۷۵S

Efficacy and tolerability of a novel herbal formulation for weight management J.S. Stern, J. Peerson, A.T. Mishra, M.V. Sadasiva Rao, K.P. Rajeswari

Auvichayapat P, Prapochanung M, Tunkamnerdthai O, Sripanidkulchai BO, Auvichayapat N, Thinkhamrop B, Kunhasura S, Wongpratoom S, Sinawat S, Hongprapas P. Effectiveness of green tea on weight reduction in obese Thais: A randomized, controlled trial. Physiol Behav. 2008 Feb 27;93(3):486-91