گلوتامین یکی از آمینو اسید های اصلی مورد نیاز بدن انسان می باشد. در بدن انسان دو نوع از آمینو اسید های گلوتامین یافت می شود، ال-گلوتامین و دی-گلوتامین که در جزییات ساختاری اندکی باهم دیگر اختلاف دارند. نوع گلوتامین موجود در مکمل های غذایی همان نوع ال-گلوتامین است، که به دلیل تفاوت اندک با نوع دیگر به اختصار همان گلوتامین نامیده می شود. ال-گلوتامین یکی از آمینو اسید های مشروط بدن می باشد، به این معنی که برخی از مواقع بوسیله خود بدن امکان تولید آن وجود دارد و در برخی مواقع بدن انسان نمی تواند تمام نیاز خود به این آمینو اسید را تولید نماید. حدود ۳۰ درصد آمینو اسید های موجود در خون انسان را این آمینو اسید تشکیل می دهد.

گلوتامین در بسیاری از منابع غذایی یافت می شود. به طور کلی گفته می شود که با داشتن یک رژیم غذایی متعادل بدن قادر است حدود ۳ الی ۶ گرم گلوتامین در روز را دریافت نماید.

در زیر مقدار گلوتامین موجود در ۱۰۰ گرم از برخی از مواد غذایی ارائه شده است:

تخم مرغ: ۶/۰ گرم ، گوشت گوساله: ۲/۱ گرم ، شیر ۳/۰ گرم، برنج: ۳/۰ گرم، ذرت: ۴/۰ گرم درهر ۱۰۰ گرم.

موارد اثر بخشی مصرف مکمل گلوتامین:

• اثر بخشی بر عملکرد ورزشی و افزایش وزن خالص عضلانی:

همانطور که گفته شد گلوتامین یکی از اسید آمینو های موجود در بدن است و اسید آمینو ها واحد های سازنده پروتئین هاو عضلات در بدن ما هستند، بنابراین وجود آن می تواند برای رشد عضلات لازم باشد.

علاوه بر نقش سازندگی که برای مکمل گلوتامین نام برده می شود، یکی از نقش های دیگر آن کمک به بازیابی و پیشگیری از کوفتگی عضلانی حاصل از تمرینات ورزشی است. همچنین به دلیل نقش مهمی که در بهبود عملکرد سیستم ایمنی دارد، مصرف مقدار کافی این پروتئین می تواند نقش زیادی در بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از تضعیف آن به وسیله تمرینات ورزشی سنگین ایفا نماید. متعاقب فعالیت های ورزشی شدید عضلات دچار آسیب دیدگی های ریزی می شوند و میزان مواد التهابی در بدن بالا می رود، در صورت در دسترس بودن میزان کافی گلوتامین، بدن می تواند در مدت زمان کمتری نسبت به ترمیم واحدهای آسیب دیده و کاهش مواد التهابی اقدام نماید.

• بهبود کارکرد سیستم ایمنی بدن :

یکی از اصلی ترین کارکرد های گلوتامین در بدن انسان نقش آن در سیستم ایمنی می باشد. گلوتامین یکی از اجزا اصلی در ساختار سلول های ایمنی بدن است، و در زمان هایی مانند مصدومیت ها و یا بیماری های مختلف به دلیل نیاز بالای سیستم ایمنی به این اسید آمینه در صورت عدم دریافت آن از منابع خارجی بدن به منظور تامین مقدار مورد نیاز خود حتی اقدام به تخریب سلول های عضلانی و آزاد سازی گلوتامین آن ها می نماید. به همین دلیل در دوران بیماری و یا مصدومیت حتما باید به منظور ارتقا عملکرد سیستم ایمنی و بهبودی سریعتر، تامین کافی این اسید آمینو در نظر گرفته شود. در زمان هایی که بدن انسان مبتلا به یک آسیب یا زخم می شود برای ترمیم آن نیاز به تامین مقدار زیادی کربن وجود دارد، که از این مقدار حدود یک سوم آن از طریق تجزیه گلوتامین های موجود در بدن تامین می گردد.

• نقشش در بهبود ترکیب بدنی و از دست دادن توده چربی بدنی:

همچنین گفته می شود به دلیل اینکه گلوتامین می تواند تولید هورمن رشد در بدن را تسریع نماید می تواند نقش مهمی در از دست دادن بافت چربی و کاهش وزن در افراد دارای اضافه وزن داشته باشد و باعث بهبود ترکیب بدنی در این افراد گردد.

• تاثیر گذاری بر عملکرد روده:

همچنین گفته می شود کمبود این پروتئین با کاهش عملکرد روده بزرگ نیز در ارتباط است و مشخص شده است که مقدار این پروتئین در بدن افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر کمتر از افراد سالم است. استفاده از این مکمل می تواند نقش مهمی در بهبود کارایی روده و کاهش علائم مربوط به بیماری سندروم روده تحریک پذیر ایفا نماید.

مقدار مورد نیاز و مقدار مجاز تامین از طریق مکمل ها :

به طور کلی چون این اسید آمینو در بسیاری از مواد غذایی یافت می شود و یک آمینو اسیدیست که بدن قادر به تولید آن است، تاکنون عوارض جدی برای مصرف آن گزارش نشده است.

مطالعات در خصوص میزان مصرف روزانه آن نیز اشاره داشته اند که مصرف تا ۱۴ گرم در روز قطعا بدون ضرر بوده و می تواند نیاز بدن به این مکمل را تأمین نماید.

گردآوری و ترجمه: دکتر اسماعیل مظفری پور – کارشناس تغذیه و آسیب شناس ورزشی و حرکات اصلاحی

منابع:

Durani S. Protein design with L- and D-alpha-amino acid structures as the alphabet. Acc Chem Res. ۲۰۰۸;۴۱(۱۰):۱۳۰۱-۱۳۰۸. doi:10.1021/ar700265t

Lacey JM, Wilmore DW. Is glutamine a conditionally essential amino acid?. Nutr Rev. ۱۹۹۰;۴۸(۸):۲۹۷-۳۰۹. doi:10.1111/j.1753-4887.1990.tb02967.x

Lenders CM, Liu S, Wilmore DW, et al. Evaluation of a novel food composition database that includes glutamine and other amino acids derived from gene sequencing data. Eur J Clin Nutr. ۲۰۰۹;۶۳(۱۲):۱۴۳۳-۱۴۳۹. doi:10.1038/ejcn.2009.110

Demling R. H. (2009). Nutrition, anabolism, and the wound healing process: an overview. Eplasty, ۹, e9.

Daurea Abadia De-Souza, Lewis Joel Greene, Pharmacological Nutrition After Burn Injury, The Journal of Nutrition, Volume 128, Issue 5, May 1998, Pages 797–۸۰۳

Chassaing B, Kumar M, Baker MT, Singh V, Vijay-Kumar M. Mammalian gut immunity. Biomed J. ۲۰۱۴;۳۷(۵):۲۴۶-۲۵۸.

Legault Z, Bagnall N, Kimmerly DS. The Influence of Oral L-Glutamine Supplementation on Muscle Strength Recovery and Soreness Following Unilateral Knee Extension Eccentric Exercise. Int J Sport Nutr Exerc Metab. ۲۰۱۵;۲۵(۵):۴۱۷-۴۲۶.

Shao A, Hathcock JN. Risk assessment for the amino acids taurine, L-glutamine and L-arginine. Regul Toxicol Pharmacol. ۲۰۰۸;۵۰(۳):۳۷۶-۳۹