مکمل زینک (روی): بررسی فواید، اثربخشی و میزان مصرف

زینک یا همان عنصر روی یکی از مواد معدنی مورد نیاز در بدن است. بعد از آهن زینک دومین ماده ی معدنی از لحاظ مقدار موجود در بدن است.

انواع مختلف مکمل های زینک موجود در بازار:

زینک گلوکونات(Zinc gluconate): یکی از رایج ترین انواع موجود در بین مکمل های زینکی این نوع است، که معمولاً در دارو های تجویز شده برای سرما خوردگی نیز از این نوع زینک استفاده می شود.

زینک استات(Zinc acetate): این نوع از مکمل های زینک نیز بسیار شبیه مکمل زینک گلوکونات بوده و در بسیاری از مواقع در دارو های استفاده شده برای ریکاوری سریع تر بیماران تجویز می شوند.

زینک سولفات(Zinc sulfate): این نوع از زینک علاوه بر برطرف کردن کمبود زینک موجود در بدن، کمک فراوانی نیز به بهبود جوش و آکنه های پوستی می نماید.

زینک پیسولینات(Zinc picolinate): تحقیقات نشان داده اند میزان جذب این نوع از زینک نسبت به انواع مشابه آن بسیار بهتر است.

زینک اوراتات(Zinc orotate): این نوع از زینک بیشترین میزان موجود زینک در بازار را تشکیل می دهد.

عملکرد ها:

بهبود عملکرد سیستم ایمنی :

تحقیقات نشان داده اند مصرف زینک می تواند به تقویت سیستم ایمنی و بهبودی سریع تر بیماری ها کمک کند. برای مثال نشان داده شده است که استفاده از زینک در دوران سرما خوردگی زمان بهبودی را تا ۳۳ درصد کاهش می دهد.

همچنین زینک می تواند در غالب یک آنتی اکسیدان عمل کرده و باعث کاهش التهابات و صدمات مرتبط با التهابات طولانی مدت مانند وقوع بیماری های قلبی عروقی، سرطان و دیابت مقابله نماید.

بهبود قند خون :

اثربخشی زینک در بهبود قند خون و ترشح هورمون انسولین به خوبی ثابت شده است. تحقیقات نشان داده اند زینک علاوه بر ثابت نگه داشتن قند خون، می تواند کمک خوبی به بهبود حساسیت انسولینی و متعاقب آن کاهش سطح قند خون نماید.

بهبود جوش، آکنه و سلامت پوستی:

مدتی است که از این ماده برای بهبود سلامت پوستی و درمان جوش و آکنه های پوستی استفاده می شود. زینک سولفات نقش مؤثری در کاهش جوش و آکنه های پوستی ایفا می کند. از این رو می تواند در ورزشکاران که به دلیل استفاده از برخی مکمل ها دچار جوش های پوستی می شود، مصرف شود.

بهبود سلامت قلبی عروقی:

تحقیقات نشان می دهد استفاده از زینک می تواند با کاهش تری گلیسیرید و کلسترول خون میزان خطر بیماری های قلبی عروقی را کاهش دهد.

همچنین تحقیقات نشان داده اند استفاده از مکمل  زینک با کاهش میزان فشار خون و کاهش کلسترول بد خون(LDL) همراه است.

مقابله با کاهش بینایی:

ایجاد تغییرات تخریبی در ساختار های مختلف چشم، یکی از دلایل ضعف بینایی است. مصرف مکمل زینک می تواند با این تغییرات مقابله نموده و مانع کاهش بینایی انسان شود.

یک تحقیق بر روی ۷۲ فرد نشان داد استفاده روزانه ۵۰ میلی گرم در روز از مکمل زینک به مدت سه ماه تأثیر قابل توجه بر بهبود بینایی در آزمودنی ها داشت.

جلوگیری از ریزیش مو:

 برخی تحقیقات نشان داده اند استفاده از مکمل زینک به همراه مکمل بیوتین می تواند مانع از ریزش مو شود اما با توجه به نتایج ضد و نقیض برخی تحقیقات با قاطعیت نمی توان در این خصوص نظر داد.

بهبود عملکرد ورزشی:

با توجه به نقش این ماده در سلامت سلول های عضلانی و همچنین نقش آن در کاهش التهابات بعد از تمرینات شدید بدنی به نظر می رسد استفاده از این ماده می تواند نقش خوبی در بهبود عملکرد ورزشی ایفا نماید.

میزان مصرف :

میزان مصرف این ماده بستگی زیادی به نوع انتخاب شد آن توسط افراد دارد. ولی به صورت کلی برای افراد بزرگسال روزانه بین ۲۰ تا ۳۰ میلی گرم می تواند نیاز های مربوط به این ماده برطرف نماید. همچنین برای جلوگیری از عوارض مصرف بیش از حد این ماده بهتر است روزانه بیشتر از ۴۰ میلی گرم از این ماده مصرف نشود.  

عوارض مصرف زیاد :

اگرچه زینک یکی از کم خطر ترین مکمل هاست ولی در صورت مصرف بیش از حد می تواند عوارضی مانند: مشکلات گوارشی، اسهال، سرفه، سردرد و خستگی گردد. همچنین مصرف بیش از حد این ماده می تواند باعث کاهش اثر بخشی آنتی بیوتک ها شود.

گرد آوری و ترجمه: دکتر اسماعیل مظفری پور – کارشناس تغذیه، آسیب شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی

برخی منابع مورد استفاده :

Hemilä H. Zinc lozenges and the common cold: a meta-analysis comparing zinc acetate and zinc gluconate, and the role of zinc dosage. JRSM Open. 2017 May 2;8(5):2054270417694291.

Dreno B, Moyse D, Alirezai M, Amblard P, Auffret N, Beylot C, Bodokh I, Chivot M, Daniel F, Humbert P, Meynadier J, Poli F; Acne Research and Study Group. Multicenter randomized comparative double-blind controlled clinical trial of the safety and efficacy of zinc gluconate versus minocycline hydrochloride in the treatment of inflammatory acne vulgaris. Dermatology. 2001;203(2):135-40.

Vishwanathan R, Chung M, Johnson EJ. A systematic review on zinc for the prevention and treatment of age-related macular degeneration. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2013 Jun 12;54(6):3985-98.